Sloepenroutes, een nieuwe markt

De meeste schepen die in Nederland worden verkocht, zijn sloepen. Op de HISWA bootshows in Amsterdam en Lelystad was dat ook zichtbaar. 

Op jaarbasis worden ca. 1.200 nieuwe schepen verkocht met een ligplaats in het water. Circa 600 daarvan zijn sloepen en ‘sloepachtigen’, geschikt voor het maken van dagtochten. De sloepenmarkt is “hot” en dat leidt tot de vraag hoe je de nieuw ontstane kansen benut. Sloepen kunnen bijna overal varen, ook op routes die tot voor kort niet of alleen door kano’s werden gebruikt. Dammen, dijken en stuwen kunnen worden gepasseerd met een overtoom als een brug of grote duiker niet past en een sluis te duur is. Als er al beperkingen zijn, worden die soms opgeworpen door zorgen over waterkwaliteit en natuurwaarden. Het is waar dat elektrisch aangedreven boten vriendelijker zijn voor het milieu, geen CO₂ en fijnstof uitstoten en minder lawaai maken. Ze zijn in aanschaf nog wel duur, maar de eerste windmolens en elektrische auto’s waren dat ook. Ze worden vanzelf goedkoper. Het is net als met een zonnepaneel, als je hem hebt kan je geld besparen. Voor de verhuurmarkt met een behoorlijke bezetting is het zeker een kans en de particuliere markt neemt langzaam toe. Hoe ga je daarmee om? 

Rijk en provincies gaan vooral over beroepsvaart en hoofdvaarwegen. Het “toervaartnet” voor zeil- en motorjachten wordt nog behoorlijk beschermd via de BRTN (Basisvisie Recreatietoervaart Nederland) en vastgestelde normen voor doorvaarthoogte en diepgang. Over de talloze kleinere vaarwegen en routes verschillen de meningen en ontbreekt beleid. Als er een te lage (spoor)brug in zit, wat moet je dan? Hoe breed is de (rest van de) route en hoe diep? Over welke sloepen gaat het, doorvaarthoogte 1, 1,5  of 2 meter? Hoeveel kost het om de route geschikt te maken en wie betaalt dat, de gemeente(n), het waterschap, de sector, een projectontwikkelaar? Hoeveel sloepen komen er dan, wat is het potentieel? Hoe vaak staat de brug dan open, wat zijn de gevolgen voor het verkeer? Heeft het realiseren van een verbinding positieve gevolgen voor de waterhuishouding en de waterkwaliteit, voor de grondwaarde, de leefbaarheid en/of de recreatiemogelijkheden? Stel dat de route een succes wordt en er komen behalve inwoners ook mensen van buiten het gebied. Wil je dat wel, kan je dat sturen? Hoeveel geld spenderen ze? Willen ze dan ook een B&B, Airbnb of hotel, en voldoet ons horeca-aanbod? Kan dat allemaal in een Natura 2000-gebied, onderdeel van het NNN-netwerk en ook nog stiltegebied? Groeien er ook waterplanten, toch geen habitattype H3150? Wie is daar eigenlijk verantwoordelijk voor?

Nu weet u waar wij mee bezig zijn. We rijden, fietsen en/of varen door een gebied, fysiek en tegenwoordig ook virtueel m.b.v. Google. We bestuderen alle kaarten en beleidsdocumenten en inventariseren ideeën bij de opdrachtgever(s), leden van een klankbordgroep en mensen uit de sector. Op basis van onze databestanden analyseren wij de lokale markt, vraag en aanbod, trends en wat er gebeurt als je niets doet. Soms adviseren wij om niets te doen, om havens te sluiten of routes te laten voor wat het is. Dat is lastig, maar wel eerlijk. Wij komen altijd met een onderbouwde visie, een toekomstbeeld waar wij als onafhankelijk adviesbureau ook achter staan.

Een aantal projecten uit 2018 en 2019 (afgerond en/of lopend) waar dit soort vraagstukken aan de orde kwamen:

• Advies over waterplanten (gemeenten Almere, Rotterdam en Steenwijkerland)
• Afmetingen en/of bedieningstijden van bruggen en sluizen, input verkeersmodel (waterfront gemeente Harderwijk, Naardertrekvaart gemeente Gooise Meren, ontsluiting brug en sluis De Krijgsman in Muiden, ontsluiting brug Waterpark Kontour Vastgoed in Balk)
• Vaarbewegingen, soorten boten en veiligheid op het water in het centrum van Leiden (gemeente Leiden)
• Toekomstverwachting watersport in Zwolle i.v.m. herinrichting Zwartewaterzone en advies ontwikkeling vaarroutes (BEMOG en gemeente Zwolle)
• Samengaan van waterrecreatie en natuur in de Oostelijke Vechtplassen (provincie Noord-Holland i.s.m. Arcadis)
• Netwerktoets Toervaartnetwerk “Rijn- en Veenstreek / Midden Holland” (provincie Zuid-Holland en gemeenten Reeuwijk- Bodegraven, Gouda, Waddinxveen en Alphen aan den Rijn i.s.m. Royal HaskoningDHV)
• Visie en Uitvoeringsprogramma Waterrecreatie Almere (gemeente Almere i.s.m. Oosterman Vrijetijdszaken)
• Advies toekomst en (her)inrichting jachthavens in Amsterdam, Muiden, Naarden en Urk (exploitant, ontwikkelaar en gemeenten Gooise Meren en Urk)

Een andere markt
Het varen met sloepen is een principieel andere markt dan het varen met kajuitzeiljachten en motorboten. De ontwikkeling heeft te maken met een verandering van het vaargedrag, van lange vakanties met de boot (toervaart) naar dagtochten. Het biedt kansen om oude vaarroutes en verbindingen te reactiveren of bij het ontwikkelen van projecten in te spelen op deze nieuwe vraag. Dat de waarde van een huis aanzienlijk stijgt als je er met een boot kan komen is bekend. Ook de natuur, de waterkwaliteit en/of de waterhuishouding kan baat hebben bij een betere of een nieuwe verbinding. De sector en de middenstand (bootverhuur, service, overnachtingsmogelijkheden, horeca, reparatie en onderhoud, etc.) spelen graag in op dit soort kansen. Dat projectontwikkelaars (en bewoners) mee investeren in een ontsluiting, in een sluis, een overtoom of brug zal telkens vaker voorkomen. Je moet de kansen wel zien, visie hebben, breder kijken. Er worden nog steeds te lage duikers en te lage bruggen aangelegd waarmee kansen verloren gaan of waardoor het herstellen van de fout meer kost dan nodig was geweest. Is dat kwalijk? Nee, maar we moeten er wel van leren. Er is meer visie nodig en nieuw beleid.