Gevolgen windmolenpark Afsluitdijk voor de waterrecreatie
Windpark Fryslân BV heeft het voornemen om een windpark te realiseren in het Friese deel van het IJsselmeer, nabij de Afsluitdijk. Het windpark bestaat uit 89 turbines met een tiphoogte van 183 meter en ligt op 6,4 km uit de kust van Makkum. Waterrecreatie Advies bracht de gevolgen in kaart.
De Europese Unie heeft ten aanzien van hernieuwbare energiebronnen een taakstelling per Lidstaat vastgelegd in richtlijn 2009/28/EG ‘Richtlijn ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen’. Voor Nederland is als taakstelling gesteld dat 14% van het finale eindverbruik van energie in 2020 uit hernieuwbare bronnen dient te zijn opgewekt. Genoemde 14% is door het Rijk vertaalt in 7.500 MW in 2020. Vervolgens heeft het Rijk besloten daarvan 6.000 MW aan land te plaatsen (inclusief het IJsselmeergebied) en 1.500 MW op zee.
In de praktijk bestaat tegen de aanleg van windmolenparken op land veel weerstand onder de bevolking, waardoor realisatie van de doelstelling vertraging op loopt. Ook op zee is sprake van tijdrovende procedures. Om de taakstelling niet in gevaar te brengen, heeft het Rijk aan de provincies gevraagd locaties of zoekgebieden aan te wijzen waar de windmolens wel geplaatst kunnen worden.
De provincies (IPO, koepelorganisatie van de 12 provincies) hebben vervolgens 11 grote gebieden aangewezen die geschikt zijn voor windparken van minimaal 100 MW. Windpark Fryslân, met een geïnstalleerd vermogen van ca. 320 MW, is er daar één van. In het Energieakkoord heeft het Rijk met de provincies, de windenergiesector en natuur- en milieuorganisaties afgesproken de taakstelling te realiseren. Het project valt onder de Rijkscoördinatieregeling (RCR), waardoor de inspraakmogelijkheden beperkt zijn om te veel vertraging te voorkomen.
In 2012 kon voor het eerst een Zienswijze worden ingediend op de Conceptnotitie reikwijdte en detail Windpark Fryslân. Drie bedrijven in Makkum, Workum en Hindeloopen vroegen Waterrecreatie Advies de mogelijke gevolgen voor de waterrecreatie in beeld te brengen. In bijgevoegde rapportage is de historie, aanleiding en zijn de te verwachten gevolgen beschreven. De conclusie is dat het Rijk haar visie op het landschap heeft gedelegeerd naar de provincies. Het landschap is daarmee ondergeschikt aan (binnen de EU) gemaakte afspraken over duurzame energie. De gevolgen in een klein land zijn groot. De watersport in het IJsselmeergebied vindt zijn waarde in de open ruimte en de weidsheid, het kunnen ervaren van de duisternis, van de natuur en een ongestoorde horizon. Het rapport pleit voor een realistische voorstelling van de landschappelijke gevolgen van het windmolenpark.
Visualisatie vanaf het strand bij Makkum uit de Publiekssamenvatting, behorend bij het milieueffectrapport.
De windturbines bij Makkum staan 6,5 km uit de kust.
Vervolg
Bij de Noordoostpolder en bij Medemblik staan windmolens waardoor de impact op het landschap voor iedereen zichtbaar is. De Afsluitdijk is niet de enige zoeklocatie in het IJsselmeergebied die door de provincies is aangewezen om aan de afgesproken taakstelling te kunnen voldoen. De Houtribdijk tussen Lelystad en Enkhuizen is aangewezen en het Markermeer staat op de “reservelijst”. Voor de discussies in RRAAM-werk, het maatschappelijk platform dat het Rijk geadviseerd heeft over de Rijksstructuurvisie Amsterdam – Almere – Markermeer heeft Waterrecreatie Advies een presentatie gegeven over ruimtelijke kwaliteit en zichtafstanden in het Markermeer. Ook die presentatie is bijgevoegd.
In 2014 heeft ETFI (European Tourism Futures Institute in Leeuwarden) in opdracht van Pondera Consult, initiatiefnemer van Windpark Fryslân, een literatuurstudie gedaan naar de potentiele toeristische impact van het windpark. Gevolgen kunnen volgen ETFI niet of nauwelijks worden aangetoond. ETFI pleit wel voor een goed onderzoek naar de landschappelijke impact. Download hier het rapport Windpark Fryslân Potentiële toeristische impact van ETFI.
Tijdens bijeenkomsten op kantoor bij Waterrecreatie Advies met o.a. Nuon en de initiatiefnemers van Windpark Fryslân is gesproken over de effecten op het landschap en gevraagd om een eerlijke en realistische visualisatie en voorlichting. De voor RRAAM-werk gemaakte presentatie is getoond. Ook is gesproken over vaarbewegingen. De kaart over de de vaarintensiteit in de Publiekssamenvatting van de MER en in de Vouwkaart over Windpark Fryslân komt uit een rapport van Rijkswaterstaat / RIZA op basis waarvan Pondera concludeert dat “recreatievaart op de locatie van het windpark slechts beperkt voor komt”. De kaart op pagina 21 uit het Onderzoek vaargedrag IJsselmeergebied & Waddenzee geeft een werkelijk beeld van de vaarintensiteit in dat deel van het IJsselmeergebied.
Het besluit om een windpark in het IJsselmeer aan te leggen is het resultaat van een democratisch proces. Het proces moet wel eerlijk gespeeld worden.
Update
De (ontwerp)besluiten voor Windpark Fryslân lagen in april 2016 ter visie. Ruim 300 particulieren en organisaties hebben een zienswijze ingediend.